Uzależnienie od komputera i gier komputerowych jest zagrożeniem cywilizacyjnym, coraz mocniej nasilającym się w obecnym stuleciu. Oczywiste jest, że wraz z rozwijającą się w bardzo szybkim tempie technologią płynie cała masa korzyści. Jednak istnieje również druga strona medalu, która stwarza pewne ryzyko. Abstrahując od zagrożeń militarnych czy ekologicznych, rozwój technologii, a szczególnie łatwy i coraz powszechniejszy dostęp do komputera, laptopa, telefonu oraz połączenia z Internetem stwarza zagrożenie dla zdrowia psychicznego, a nawet fizycznego.

Grupą najbardziej podatną na wpływ nowoczesnej technologii jest grupa ludzi młodych, którzy od najmłodszych lat posługują się komputerem oraz mają dostęp do Internetu. Problem zaczyna pojawiać się w chwili, kiedy nasze życie bez dostępu do komputera staje się praktycznie niemożliwe. Uzależnienie od komputera lub innych urządzeń elektronicznych może wydawać nam się czymś błahym, co powoduje, że często bagatelizujemy ten problem. Takie podejście jest wielkim błędem, gdyż uzależnienia odbijają się na zdrowiu psychicznym, fizycznym oraz na bliskich osoby uzależnionej.

Objawy uzależnienia od komputera

Uzależnienie od komputera ma silny związek z dostępem do Internetu, gier komputerowych oraz filmów i seriali. Komputer jest jedynie narzędziem, które wykorzystujemy w różnych celach. Jednak nie jest to problem sam w sobie. Tego typu narzędzie możemy wykorzystywać podczas pracy, nauki, zabawy czy relaksu. Problem pojawia się w chwili, gdy komputer, Internet, gry komputerowe, zajmują najważniejsze miejsce w naszym życiu i spędzamy przy nich wiele godzin, nawet kilkanaście godzin dziennie. Tego typu objaw nie zawsze jest wyznacznikiem uzależnienia od komputera. Praca zawodowa wielu osób jest silnie powiązana z komputerem oraz Internetem. O uzależnieniu możemy mówić, jeżeli dana osoba korzysta z komputera kompulsywnie, czując silną i nieprzerwaną potrzebę dostępu do komputera oraz Internetu, co zasadniczo wpływa na jej samopoczucie. Jest to podstawowy objaw wraz z zatracaniem poczucia czasu spędzonego przed komputerem. Osoba uzależniona odsuwa na bok swoje wcześniejsze zainteresowania, wycofuje się powoli z normalnego życia społecznego. Często pojawiają się obsesyjne myśli, fantazje lub marzenia na temat gier komputerowych, filmów lub seriali. Czasami osoba uzależniona od komputera mimowolnie porusza palcami dłoni, naśladując pisanie na klawiaturze lub podczas realnych rozmów posługuje się skrótami, które wykorzystywane są w rozmowach internetowych. Objawem silnego uzależnienia są napady lękowe, niepokój czy nawet agresja w chwili braku dostępu do komputera.

Skutki uzależnienia od komputera

Istnieje kilka kategorii skutków, jakie niesie ze sobą uzależnienie od komputera, a mianowicie: psychologiczne, fizjologiczne, społeczne, intelektualne oraz moralne. Skutki psychologiczne, społeczne, moralne oraz intelektualne są ze sobą ściśle powiązane i zostały już poniekąd wymienione jako objawy. Zaliczają się do nich: gwałtowne zmiany zachowań, trudności w nawiązywaniu kontaktów oraz unikanie relacji międzyludzkich, utrata granicy pomiędzy światem wirtualnym a rzeczywistym, problemy z pamięcią i koncentracją, ograniczone tematy rozmów, utrata zainteresowań, zanikanie więzi emocjonalnych, depresja, brak aspiracji oraz zaniedbywanie obowiązków zawodowych, nieetyczne zachowania oraz pogorszenie kultury osobistej, zatracenie granicy między dobrem a złem, rozprzestrzenianie się w Internecie dewiacji seksualnych, pedofilii oraz pornografii. Zupełnie inaczej prezentują się skutki fizjologiczne, które bezpośrednio wpływają na zdrowie osoby uzależnionej od komputera. Jest ona w szczególności narażona na bóle oraz wady postawy kręgosłupa, ból i zmęczenie oczu, pogorszenie wzroku, bóle głowy oraz migrenę, a czasami nawet na padaczkę ekranową. Długotrwałe przesiadywanie przed komputerem wpływa na niezdrowe odżywanie oraz rozwój chorób układu pokarmowego. Czasami dochodzi nawet do całkowitego wycieńczenia organizmu w efekcie wielogodzinnego grania w gry komputerowe.

Leczenie uzależnienia od komputera i gier komputerowych jest podobne do leczenia innych uzależnień (alkoholizm, hazard). Na początkowym etapie psycholog uświadamia taką osobę, która najczęściej to wypiera, że jest uzależniona od komputera, co stwarza dla niej oraz dla jej bliskich realne zagrożenie. Następnie za pomocą terapii osoby uzależnione uczą się poprawnego korzystania z komputera oraz Internetu. Szczegółowe przygotowanie planu dnia pozawala na dostęp do komputera w określonych godzinach, jednocześnie zapewnia inne obowiązki oraz rozrywki osobie uzależnionej.

Sygnały ostrzegawcze uzależnienia od komputera, gier komputerowych i Internetu

W jakich sytuacjach można podejrzewać, że zaistniało uzależnienie od komputera i Internetu? Poniżej wymieniono najważniejsze kryteria:

- kolega spędza przy komputerze/Internecie kilka godzin dziennie, z tego powodu wagaruje i/lub ma gorsze wyniki w nauce,

- gdy coś lub ktoś mu przeszkadza w kontynuowaniu tych zachowań – staje się konfliktowe, wyraża rozdrażnienie, złość lub agresję,

- kłamie ukrywając rzeczywisty czas spędzony przy komputerze, zamyka drzwi, nie pozwala się kontrolować, przekracza czas zaplanowanej aktywności przy komputerze/Internecie,

- w związku z nadmierną aktywnością w omawianym zakresie kolega może być zmęczony, apatyczny, może nieadekwatnie przybierać na wadze lub mogą się u niego rozwijać wady postawy i wzroku i inne problemy zdrowotne.

Gdy zauważysz u swojego kolegi powyższe niepokojące sygnały spróbuj wdrożyć konsekwentne i przemyślane działania:

- podejmij otwarte i szczere rozmowy z kolegą

- wspólnie spróbujcie ustalić obowiązki, które kolega ma realizować jako wkład w życie rodzinne, - zaproponuj koledze alternatywne i korzystniejsze sposoby zaspokajania jego potrzeb oraz rozwoju jego zainteresowań i aktywności,

- zadbaj o wspólne i aktywne spędzanie czasu,

- staraj się nie obwiniać kolegi za rzeczy, na które nie ma wpływu,

- zapewnij koledze modelowanie innych form spędzania czasu, budowania relacji oraz osiągania satysfakcji.

W odróżnieniu od innych uzależnień, w przypadku leczenia uzależnia od internetu bądź komputera, występuje dodatkowy problem. Osoby z tym uzależnieniem trudno jest bowiem skłonić do spotkania “twarzą w twarz” ze specjalistą, ponieważ są przyzwyczajone do obcowania z ekranem bądź do porozumiewania się za pomocą klawiatury. Decyzja o podjęciu leczenia następuje dopiero wówczas, kiedy osoba zainteresowana zacznie zauważać różnicę między zdrowym a patologicznym korzystaniem z komputera. Jeśli chodzi o programy terapeutyczne to są one bardzo podobne do programów leczenia uzależnienia od alkoholu, patologicznego hazardu czy zaburzeń łaknienia.

Podczas leczenia, w ramach treningu nowych zachowań, nierzadko montowany jest w komputerze alarm, który po upływie określonego czasu przypomina o tym, że należy zostawić komputer i przejść do innej aktywności. Pomocne w leczeniu jest także przygotowywanie szczegółowego planu dnia. W ramach tego planu niezbędne jest określenie ram czasowych korzystania z komputera czy z internetu, a także innych codziennych aktywności z wypoczynkiem włącznie. Realizacja takiego planu powinna zmienić dotychczasowe zwyczaje i zagospodarować na nowo te obszary życia, które zostały zaniedbane w wyniku uzależnienia.

Waszym zadaniem będzie zebranie informacji niebezpieczeństwach jakie mogą się pojawić w trakcie nadużywania komputera, gier komputerowych i internetu. Postaracie się odpowiedzieć na pytanie czy prawdą jest, że gry komputerowe mogą powodować uzależnienia.

Wczujcie się w rolę ekspertów, Wasz film musi odpowiedzieć czy pytanie postawione w tezie WebQuestu jest prawdziwe. Na podstawie zebranych w internecie materiałów przygotujcie scenariusz filmu, opracujcie scenografie, przydzielcie role aktorom – członkom grupy i nagrajcie kilkuminutowy film.

Będziecie pracować w grupach. Każda przygotuje film na ten sam temat. Oceniana będzie zarówno strona wizualna jak i merytoryczna filmu. Po zapoznaniu się z pracą całej klasy przeprowadzimy dyskusję na temat czy prawdą jest że gry komputerowe mogą uzależniać.

Przygotowując materiały pamiętajcie, że musicie współpracować w grupie. Niech część z was zajmie się zbieraniem informacji, cześć opracowywaniem scenariusza, a część ich prezentowaniem. Musicie współpracować inaczej nie uda się wam przygotować wydarzenia a film końcowy nie będzie użyteczny dla was i waszych kolegów.